ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال چگونه محاسبه می شود؟

موسسه آلیانز گلوبال اینوستورز، بازوی سرمایه گذاری بزرگترین شرکت بیمه اروپا که مدیریت حدود 500 میلیارد دلار دارایی را در اختیار دارد اعلام کرد، حباب بیت کوین دیر یا زود خواهد ترکید و حتی اگر فناوری بلاک‌چین بتواند منافع قابل توجهی را نصیب سرمایه گذاران نماید، این ارز دیجیتالی باز هم بی‌ارزش است. استفان هوفریچر، رئیس بخش اقتصاد جهانی و استراتژی این شرکت در یادداشتی نوشت: «به نظر ما، ارزش ذاتی بیت کوین صفر است. شما بر اساس یک بیت‌کوین نمی توانید از هیچ‌کسی ادعایی داشته باشید، در حالی که مثلا بر اساس اوراق قرضه حاکمیتی، سهام یا پول کاغذی می توانید چنین ادعایی داشته باشید و از این رو بیت کوین تضمین کننده هیچ گونه جریان درآمدی ای نیست.»

او افزود: «هرچند می‌توان همین استدلال را در مورد طلا داشت، اما فلز زرد برای بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ سال به شکل گسترده ای به عنوان یک ابزار ذخیره ارزش مورد پذیرش قرار گرفته است، در حالی که عمر بیت کوین کمتر از یک دهه است.»

به گفته او بزرگترین ارز دیجیتالی جهان «تمام مشخصه‌های» اصلی یک دارایی حبابی را داراست و از این جهت حباب بیت کوین قطعا روزی خواهد ترکید.

پیش از این اقتصاددانان دیگری نیز در خصوص بی ارزش بودن بیت کوین اظهارنظر کرده بودند. از جمله محققان دانشگاه بیتزبورگ به این نتیجه رسیده اند که بیت کوین «دارایی ای است که از نظر معیارهای سنتی هیچ گونه ارزشی ندارد.» همچنین نوریل روبینی، اقتصاددان معروف بیت کوین را «بزرگترین حباب تاریخ بشر» خوانده است.

 

ارزش ذاتی چیست؟

کالایی مانند روغن را در نظر بگیریم، ارزش ذاتی آن در تولید انرژی، پلاستیک و سایر مواد است. سهام بورس هم همین‌طور است. زیرا نشان‌دهنده ارزش ویژه در یک شرکت خدماتی یا تولیدکننده کالا است. درواقع، بسیاری از سرمایه‌گذاران برای محاسبه ارزش ذاتی یک دارایی، تجزیه‌وتحلیل ویژه‌ای انجام می‌دهند. از طرف دیگر، پول فیات هیچ ارزش ذاتی ندارد و اگر واقع‌بین باشیم فقط یک کاغذ است و آنچه آن را با ارزش می‌کند اعتماد است.

ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال به چه معناست؟

ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال برابر با ارزش بازاری آن نیست، بنابراین سرمایه گذاران برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال، اقدام به بررسی تفاوت در ارزش ذاتی و قیمت بازار می کنند. در صورتی که ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال نسبت به ارزش بازاری آن بیشتر باشد، تریدرها در این زمان اقدام به خرید می کنند و این ارز دیجیتال (undervalue) نامیده می شود.

در حالت عکس این قضیه، ارز دیجیتال (overvalue) نامیده می شود. برای ارزهای دیجیتال به ویژه عرضه اولیه توکن ها که هنوز به واقعیت تبدیل نشده اند، امکان تخمین ارزش ذاتی برای آنها وجود ندارد.

ارزش ذاتی ارز دیجیتال یا (Intrinsic value) به بررسی همه ی جنبه های ملموس و ناملموس یک ارز دیجیتال می پردازد. برای تخمین ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال، بررسی برخی عوامل مرتبط ضروری می باشد، در غیر این صورت تخمین درستی از میزان ارزش ذاتی یک ارز دیجیتال به دست نمی آید.

از جمله این عوامل می توان به در نظر گرفتن میزان تقاضای بازار برای آن، میزان توانایی و قابلیت تیم برای تحقق اهداف پروژه و ارزیابی میزان حمایت های مالی برای به نتیجه رسیدن یک طرح که از طریق مشارکت و مکانیسم های سرمایه گذاری و… اشاره کرد.

ارزش ذاتی بیت کوین چیست؟

از نظر برخی سرمایه گذاران مشهور مانند وارن بافت، دونالد ترامپ و… بیت کوین ارزش ذاتی ندارد و استدلال آنها ناشی از خاستگاه ارز دیجیتال بیت کوین به عنوان یک دارایی غیرمتمرکز و همتا به همتا می باشد. بنابراین برای بسیاری از سرمایه گذاران، ارزهای دیجیتال به دلیل دیجیتالی بودن به عنوان یک نرم افزار به حساب می آید.

گرین اسپن در این رابطه می گوید: داشتن ارزش ذاتی برای ارز دیجیتال بیت کوین بستگی به دیدگاه و تعریف سرمایه گذار از آن دارد. بنابراین در عین حال که برای برخی از افراد فاقد ارزش می باشد برای بسیاری از سرمایه گذاران یک دارایی با ارزش ذاتی بالا می باشد.

استفان هوفچر رئیس بخش اقتصادی جهانی موسسه Allianz Global Investors در رابطه با ارزش ذاتی بیت کوین بیان کرد: ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین برابر با صفر است. دارندگان بیت کوین برخلاف پول های سنتی، سهام و اوراق قرضه حاکمیتی نمی توانند از کسی ادعایی داشته باشند، چون بیت کوین هیچ جریان درآمدی را تضمین نمی کند.

منتقدان ارزش ذاتی بیت کوین

در جولای سال ۲۰۱۹ (تیر ۹۸)، ترامپ با اشاره به اینکه بیت‌ کوین ارزش ذاتی ندارد، سخنانی را که قبلاً توسط وارن بافت و شریک تجاری وی چارلی مانگر (Charlie Munger) به اشتراک گذاشته شده بود، تکرار کرد. ترامپ در توییتی گفت:

من هوادار بیت ‌کوین و ارزهای دیجیتال دیگر نیستم. این ارزها پول محسوب نمی‌شوند و ارزش آن‌ها به شدت ناپایدار است و هیچ اساسی ندارد.

توییت ترامپ در نقد ارزهای دیجیتال

استدلال‌ها برای اثبات بی‌ارزش بودن ذاتی بیت کوین، از خاستگاه این ارز دیجیتال ناشی می‌شود؛ شبکه‌ای غیرمتمرکز و همتابه‌همتا (Peer-to-Peer) از استخراج‌کنندگان، کاربران، توسعه‌دهندگان و فول‌نودها، که از سال ۲۰۰۹ و بدون‌ حضور یک نهاد مرکزی یا گروهی که بر پروتکل بلاک ‌چین نظارت داشته باشند، به راه افتاده است.

از این‌رو، ایده یک شبکه غیرمتمرکز و کاملاً متن‌باز، که به‌صورت نظری یک نرم‌افزار محسوب می‌شود، برای بسیاری از سرمایه‌گذاران بیگانه است. در سال ۲۰۱۸ (اردیبهشت ۹۷)، چارلی ‌مانگر، نایب ‌رئیس برکشایر‌ هاتاوی گفت که بیت ‌کوین «یک طلای مصنوعی و بی‌ارزش است» و آن‌ را بخشی از دانش کامپیوتری هوشمند توصیف کرد. مانگر معتقد است:

بیت کوین، تعریف اسکار وایلد از شکار روباه را به خاطرم می‌آورد؛ شکار گوشت غیرخوراکی، به طرز غیرقابل توصیفی، ناخوشایند است.

اسکار وایلد (Oscar Wilde)، یک نویسنده ایرلندی در قرن نوزدهم بود. او این گفته را در توصیف کسانی به کار برده است که برای تفریح، روباه شکار می‌کردند و از نظر او، این کار بی‌معنی و بیهوده بوده است.

بیشتر مواضع منفی نسبت به بیت کوین و شک و تردید نسبت به ارزش آن، ناشی از ساختار غیرمتمرکز و توزیع‌شده و همین‌طور ماهیت دیجیتالی آن است. اما مدیران حوزه‌ی ارز دیجیتال و همچنین بزرگان عرصه‌ی سرمایه‌گذاری، ارزش بیت کوین را متفاوت و به شکلی دیگر درک می‌کنند.

طرفداران ارزش ذاتی بیت کوین

آری پاول (Ari Paul)، مدیر ارشد شرکت سرمایه‌گذاری بلاک‌تاور‌ کپیتال (BlockTower Capital) در مصاحبه‌ای توضیح داد که ارزش بیت کوین، از کنترلی که این ارز دیجیتال به صاحبان سرمایه می‌دهد ناشی می‌شود. ویژگیِ غیرقابل مصادره بودن بیت کوین در مقایسه با دارایی‌های سنتی، سطحی بی‌سابقه از آزادی اقتصادی را برای کاربرانش فراهم می‌کند.

بیایید به عنوان مثال طلا را در نظر بگیریم. این دارایی در سیستم‌های مالی نوعی پناهگاه امن به شمار می‌رود و بسیاری از سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند بیت کوین در دراز مدت با آن رقابت کند. با این حال در گذشته بارها شاهد این بوده‌ایم که دولت‌ها طلاهایی را که افراد به صورت شخصی نگهداری می‌کردند، به دلایل مختلف ضبط کرده‌اند. پاول گفت:

بیت کوین ویژگی‌های بسیاری دارد؛ ارزش بیت کوین به واسطه این حقیقت ایجاد می‌شود که این ارز تنها راه برای سر پا نگه داشتن شبکه بلاک چینی خودش است؛ اما من معتقدم که بخش اعظمی از ارزش بیت کوین ناشی از مقاومتش در برابر توقیف و ضبط شدن است.

من اگر بخواهم یک دلار از ثروتم را به‌گونه‌ای ذخیره کنم که به طور خودسرانه توسط دولت‌ها قابل مصادره نباشد، صرف‌نظر از قیمت بیت کوین نسبت به دلار، من به یک دلار بیت کوین نیاز دارم. بیت کوین با این ساختار تا حدودی قابل مقایسه با سیستم بانک‌داری فراساحلی (offshore banking) است، که دارای بازاری با ارزش حدود ۳۰ تریلیون دلار است.

بانک فراساحلی، به نوعی از بانک‌ها گفته می‌شود، که در آن بانک در مکانی غیر از محل سکونتِ سپرده‌گذارانش مستقر است و افراد ثروتمند برای حفاظت از پول‌هایشان در مقابل مصادره توسط دولت‌، از آن‌ استفاده می‌کنند. بانک‌های آفشور مالیات دریافت نمی‌کنند و پول ثروتمندان را در اختیار دولت‌ها قرار نمی‌دهند.

این استدلال که ارزش بیت کوین از مقاومت آن در برابر مصادره ناشی می‌شود، با صحبت‌های ونسس کازارس (Wences Casares)، مدیرعامل شرکت ارائه‌دهنده کیف پول و خدمات امانت‌سپاری زاپو (Xapo) هم همخوانی دارد.

در مقاله‌ای تحت عنوان «پرونده‌ای درباره اختصاص بخشی از سبد دارایی به بیت کوین» که در مارس ۲۰۱۹ (اسفندماه ۹۷) منتشر شد، کازارس پیشنهاد داد که هر ده‌ میلیون دلار سبد دارایی، باید حداقل شامل صد هزار دلار سرمایه‌گذاری بلندمدت در بیت کوین باشد.

کازارس توضیح داد که در زمان کودکی‌اش در آرژانتین، شاهد این بوده که خانواده‌‌ی او سه بار تمام دارایی‌های خود را از دست دادند و آخرین باری که این اتفاق افتاد به دلیل مصادره ناعادلانه دارایی‌هایشان بوده است.

متی‌ گرین‌اسپن (Mati Greenspan)، موسس کوانتوم ‌اکونومیکس (Quantum Economics)، معتقد است ارزش ذاتی و حقیقی بیت کوین صرفاً به درک سرمایه‌گذار از بیت کوین و کل طبقه دارایی (asset class) بستگی دارد. طبقه‌ی دارایی گروهی از اوراق بهادار، و یا گروهی از ارزهای دیجیتال است که خصوصیاتی مشترک‌ و رفتار مشابه در بازار دارند و قوانین مشترکی در خصوص آن‌ها وجود دارد.

طبق تعریف، اصطلاح «ارزش ذاتی» به ارزش واقعی، ذاتی و اساسی یک دارایی، کالا یا ارز اشاره دارد. اما «ارزش» مقوله‌ای ذهنی است و اغلب اوقات براساس شرایط مختلف، به طور قابل توجهی تغییر می‌کند.

به عنوان نمونه، پیش از آن‌كه رییس جمهور ریچارد نیكسون (Richard Nixon) استاندارد طلا را با اجازه ندادن به بانک مرکزی برای بازپرداخت دلار با طلا حذف كند، ارزش ذاتی دلار ناشی از پشتوانه طلا بود. اما وقتی استاندارد طلا از بین رفت، سایر کشورها شروع به چاپ پول کردند و نرخ تورم ارزهای ذخیره شروع به افزایش کرد.

منظور از ارز ذخیره‌، پولی است که دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی تمایل به نگهداری آن به عنوان ذخایر طلا و ارز داشته باشند و بخش بزرگی از تجارت بین‌المللی به وسیله‌ی آن انجام‌ گیرد. دلار بزرگترین ارز ذخیره دنیا است.

آیا بیت کوین ارزش ذاتی دارد؟

می‌توان این‌گونه پنداشت که ارزش ذاتیِ یک ارز ذخیره، وابسته به دولت یا کشوری است که پشتوانه آن ارز است، اما این ارزش بسته به عوامل مختلفی می‌تواند به سرعت تغییر کند. گرین‌اسپن می‌گوید:

ارزش ذاتی به عنوان «درک یک سرمایه‌گذار از ارزش دارایی» تعریف می‌شود. بنابراین، اینکه بیت کوین دارای ارزش است یا خیر، کاملاً به دیدگاه سرمایه‌گذار آینده‌نگر بستگی دارد. شاید در حال‌ حاضر برای آقای کارنی هیچ ارزشی نداشته باشد، اما مطمئناً برای میلیون‌ها انسان دیگر در سراسر جهان ارزشمند است.

تخمین ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال

سریع ترین، آسان ترین و کاربردی ترین روش تخمین ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال، روش نمودار قیمت در برابر زمان می باشد. در این روش همه ی افزایش قیمت ها و کاهش قیمت هایی که از طریق عوامل غیر عادی تجاری و عوامل احساسی ایجاد شده است در نظر گرفته می شود.

روش نمودار قیمت در برابر زمان، روشی کاربردی برای محاسبه ارزش ذاتی رمز ارزها در بلند مدت می باشد و در صورتی که سابقه فعالیت رمز ارزها طولانی تر باشد، این روش مطمئن تر است. برای استفاده از این روش، تریدرها نیازی به هیچ نرم افزار تخصصی و انجام تحلیل های پیچیده ندارند.

روش های دیگری مانند میانگین نمایی متحرک و میانگین ساده متحرک (Simple Moving Average) برای تخمین ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال وجود دارد. این روش ها به شناخت مسیر رشد و توسعه ارزهای دیجیتالی و همچنین تعیین سطوح مقاومتی و حمایتی آن ها کمک می کند.

جمع بندی

متأسفانه هیچ پاسخ دقیق و مستقیمی در مورد چرایی ارزشمندی بیت کوین وجود ندارد. ارز دیجیتال بیت کوین مانند پول فیات امروزی بدون پشتوانه است.
اما می‌توان گفت که بیت‌کوین روی یک شبکه بسیار امن کار می‌کند و این رمز ارز ارزش زیادی دارد که سرمایه‌گذاران و بازرگانان به آن آگاه هستند.

در اوایل ماه مارس (اسفند ۹۸)، اندرو بیلی (Andrew Bailey)، رئیس بانک مرکزی انگلستان، ادعا کرد که بیت کوین هیچ ارزش ذاتی ندارد. او در اظهار‌نظری بحث‌برانگیز گفت هر سرمایه‌گذاری که بیت ‌کوین نگهداری می‌کند، باید برای از دست دادن تمام پول خود آماده باشد. بیلی اظهار کرد:

اگر می‌خواهید آن‌ را بخرید، مشکلی نیست، اما متوجه باشید که هیچ ارزش ذاتی ندارد. ممکن است دارای ارزش ظاهری باشد، اما هیچ ارزش ذاتی وجود ندارد.

در طول سال‌های گذشته، بسیاری از سرمایه‌گذاران مشهور و مقامات رسمی دولتی همچون مارک‌ کیوبن (Mark Cuban)، میلیاردر معروف، وارن بافت، مدیر عامل اجرایی برکشایر هاتاوی (Berkshire Hathaway) و دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهور ایالات متحده آمریکا، از بیت ‌کوین به‌ دلیل نداشتن ارزش واقعی انتقاد کرده‌اند.